Vergroot je referentiekader: de kracht van intersectioneel kijken

We kijken allemaal door een eigen venster naar de wereld. Dat venster is gekleurd door onze ervaringen, opvoeding, cultuur, waarden, trauma’s, overtuigingen en privileges. We noemen dit ook wel ons referentiekader. Het beïnvloedt hoe we anderen zien — én hoe we onszelf begrijpen in relatie tot die ander.

Maar wat als het venster waardoor jij kijkt anders is dan dat van iemand anders? Wat als je opgroeit in een samenleving waar je huidskleur, gender, seksuele oriëntatie, geloof en/of lichaam bepaalt hoe je behandeld wordt? Dan kom je terecht bij het gedachtegoed van intersectionaliteit.

Wat is intersectionaliteit?

De term intersectionaliteit werd in de jaren ’80 geïntroduceerd door professor Kimberlé W. Crenshaw. Zij toonde aan dat zwarte vrouwen te maken kregen met overlappende vormen van discriminatie — niet óf vanwege hun gender, óf vanwege hun huidskleur, maar beide tegelijk. Vandaag de dag gebruiken we het begrip ook breder: om te begrijpen hoe verschillende identiteitskenmerken — zoals leeftijd, seksuele oriëntatie, culturele achtergrond of neurodiversiteit — elkaar kruisen en unieke ervaringen van ongelijkheid of privilege creëren.

Bewustzijn van je referentiekader

Iedereen heeft blinde vlekken. Ons referentiekader voelt vaak zo vanzelfsprekend aan, dat we vergeten dat het niet universeel is. Als je opgroeit in een context waarin jouw taal, religie of gendernorm als ‘de norm’ wordt gezien, besef je vaak niet dat die norm niet voor iedereen geldt.

Tijdens mijn studie antropologie woonde ik een aantal maanden in Istanbul, Turkije. Ik deed onderzoek naar muziek, religie en identiteit. Wat me opviel: als je in Nederland onderdeel bent van een groep met bijvoorbeeld een andere culturele achtergrond (zoals Nederlanders met Turkse roots), word je vaak gelinkt aan die ene identiteit. Je wordt aangesproken als de groep, je moet je verantwoorden voor die groep, je bent een 'diversiteitsvinkje', en oordelen worden snel aan je afkomst gekoppeld. 

Maar in Turkije — waar mensen met Turkse roots de meerderheid vormen — is er meer ruimte voor echte diversiteit (die ook bestaat binnen de groep Turkse Nederlanders uiteraard). Diversiteit in politieke overtuiging, religie, levensstijl. Mensen luisterden naar hiphop, rock, of identificeerden zich als gothics. Daar was je Turks-zijn onderdeel van wie je bent, maar niet bepalend voor hoe anderen mensen jou zien. 

Daarom geloof ik niet in de eenzijdige manier waarop we in Nederland vaak over diversiteit praten. Je bént niet alleen je culturele achtergrond, gender of seksuele geaardheid. Je bent een unieke mix van alles. En dat mag gezien worden.

Van invullen naar luisteren

Door stil te staan bij je eigen referentiekader — en te begrijpen waar dat gevormd is — ontwikkel je meer zelfinzicht. Maar belangrijker nog: je leert luisteren. Niet invullen. Je krijgt oog voor de complexiteit van andermans ervaringen. Ik noem dit ook wel “Bubbelbreken”. 

De Human Journey sluit hier naadloos op aan. Dit ontwikkelpad helpt organisaties en individuen om te groeien van oordelen naar begrip. Het nodigt je uit om met een open blik en nieuwsgierigheid de ander tegemoet te treden. Niet vanuit superioriteit of de behoefte om gelijk te krijgen, maar vanuit verbinding.

Binnen dit denken zijn diversiteit en inclusie geen beleidsthema’s of verplichtingen, maar een oefening in menselijkheid. Het gaat om het erkennen van de pijn én de kracht die mensen meedragen. Om het luisteren naar verhalen die buiten je eigen ervaring vallen. En om het verdragen van ongemak — want echte ontmoeting vraagt dat je oude zekerheden durft los te laten. 

Jouw organisatie als systeem

Intersectionaliteit leert ons dat gelijkheid niet betekent dat iedereen hetzelfde nodig heeft. Echte inclusie vraagt dat we erkennen dat mensen met verschillende achtergronden ook verschillende behoeften hebben.

Blijf jezelf daarom vragen stellen:

•  Waar komt mijn oordeel vandaan?
•  Wat zie ik misschien over het hoofd?
•  Wie ontbreekt in dit verhaal?

Zo ontstaat groei. Niet door verschillen weg te poetsen, maar door er ruimte voor te maken.

Lees meer over het Human Journey programma voor werkgevers. 

Jouw identiteit als kracht

Jouw identiteit (of identiteiten) is een bron van kracht. Je mag alle elementen die jou vormen koesteren en inzetten. Dat vraagt om zelfinzicht: wat vormt jou? Waar sta je voor? Wat neem je bewust mee — en wat laat je los?

Vanuit die reflectie kun je keuzes maken die echt bij jóu passen.

Lees meer over het Human Journey programma voor individuen.

Infosessie: start EmpowerHR groepsprogramma september 2025

EmpowerHR is een  groepsprogramma voor HR-professionals die hun perspectief willen verbreden en een medewerkersreis willen ontwikkelen die past bij hun organisatie én bij hun mensen. Je verdiept je in thema’s als levensfasen, rouw, identiteit, neurodiversiteit en cultuur. En je ontwikkelt een strategie met praktische handvatten om mensgericht en strategisch te werken. 

Op 2 september start een nieuwe groep. Om je kennis te laten maken met het programma, organiseer ik op dinsdag 24 juni (van 9.30 tot 10.00 uur) een korte gratis infosessie waarin ik meer deel over de inhoud en jij je vragen kunt stellen. Schrijf je in via deze pagina. Geheel vrijblijvend!